Ontvoering: over het gif in onze maatschappij

Ik weet niet waar ik de ontvoering van een bezittelijk voornaamwoord kan aangeven, dus doe ik het maar in deze krant. Het betreft ‘onze’, gegijzeld en misbruikt binnen de slogan van Vlaams Belang: ‘Eerst onze mensen’. Als voorzitter Tom Van Grieken die woorden zo uitspreekt dat ze duidelijk betekenen ‘niet anderen eerst’, voel ik mij ongewild een verzameling in getrokken.

Laten we ons concreet proberen voor te stellen wat Van Grieken bedoelt met ‘onze mensen’. Als we hem nu eens een reusachtige grijze bol wol geven waarmee hij zijn geliefde burgerverzameling kan aangeven. Gemakshalve laten we hem eerst vanuit een vliegtuig een enorme klos wol rond Vlaanderen gooien om alle Walen uit te sluiten die immers ‘een hangmatmentaliteit’ hebben volgens het partijprogramma van Vlaams Belang.

Vervolgens zien we Van Grieken met zijn bol wol door Vlaanderen lopen. Die vrouw ginds van het Kaukasische type, die bij het parkeren een andere auto licht heeft beschadigd en zich snel uit de voeten maakt – burgerlijke ongehoorzaamheid – valt zij binnen of buiten het mensenweb dat hij spint? Er nog net binnen? En wat als diezelfde dame die door psychologische moeilijkheden al jaren geen baan heeft, glimlacht naar een man in Marokkaans gewaad in de wachtrij voor het werkloosheidsbureau?

Of spint Van Grieken geen enkele webdraad zonder aan elke voorbijganger dezelfde vragen te stellen als die uit de studie (2015) van het Centrum voor Sociale Wetenschap volgens welke ruim de helft van alle Belgische moslims fundamentalistisch zou zijn? Daar pakt hij graag mee uit. Dat de andere helft dus reeds een gematigde islambeleving kent, benadrukt hij natuurlijk nooit, noch dat deze cijfers een momentopname zijn uit een seculariseringsproces dat de voorouders van de ‘autochtone’ Vlaming eveneens hebben doorgemaakt. Denk maar aan het omgaan met andersgeaardheid of het radicaal verdedigen van de religieuze waarden.

Met al die wol waarmee Van Grieken het web van zijn ‘onze mensen’ spint, zou hij net zo goed een gigantische plaid kunnen maken, waarop zijn electoraat samen met de bevolkingsgroep die zijn partij viseert picknickt en praat. Beide groepen delen immers iets belangrijks: Vlaams Belangkiezers zijn vaak minder cognitief geschoold en ook tussen migratie en diploma-achterstand is er nog steeds een groot verband.

Alleen al hierdoor zouden beide groepen bondgenoten kunnen worden in de strijd tegen de schandalige stigmatisering van niet-ASO’ers die leidt tot een laag zelfbeeld met veel vroegtijdige schooluitval tot gevolg. Maar zelfs een kind begrijpt dat alleen het beklemtonen van de verschillen onvrede en angst oplevert. En moge het nu juist dat zijn wat Van Grieken nodig heeft: voldoende collectief gif waarmee zijn kiezers hun hoogst persoonlijke gif kunnen camoufleren. Dit met een akelig web tot gevolg dat de geringste maatschappelijke trilling zonder enige nuance als indringer signaleert.